اجزای کولر آبی
وقتی صحبت از خنک کردن هوا در روزهای داغ تابستان به میان می آید، نام کولر آبی به عنوان یکی از اقتصادی ترین و رایج ترین سیستم های سرمایشی در خانه به ذهن می رسد. اما عملکرد مؤثر این دستگاه وابسته به سلامت و هماهنگی دقیق بین اجزای کولر آبی است. آشنایی با اجزا کولر آبی نه تنها به ما در تعمیر و نگهداری بهتر کمک می کند، بلکه هنگام خرید یا تعویض قطعات نیز تصمیم گیری هوشمندانه تری خواهیم داشت.
قطعات کولر آبی شامل چند بخش اصلی و کلیدی هستند که هر یک نقش ویژه ای در فرآیند خنک سازی ایفا می کنند. از جمله مهم ترین اجزای کولر آبی می توان به موتور، پمپ آب، تسمه، پروانه، بدنه، پوشال ها و فلوتر اشاره کرد. مثلاً پمپ آب وظیفه پمپاژ آب از کف کولر به روی پوشال ها را بر عهده دارد تا هوای عبوری از آن ها خنک شود. یا پروانه با چرخش خود هوای خنک را به داخل فضای منزل هدایت می کند. حتی کوچک ترین قطعه ای مثل فیلتر یا شناور آب نیز در عملکرد کلی دستگاه مؤثر است و خرابی هر یک می تواند باعث افت راندمان شود.
معرفی کلی اجزای کولر آبی
اجزای کولر آبی از دو بخش کلی تشکیل شده: اجزای مکانیکی و اجزای الکتریکی. این تقسیم بندی باعث می شود بهتر بفهمیم کدام قطعات وظیفه حرکت فیزیکی دارند و کدام وظیفه انتقال انرژی یا کنترل عملکرد را به عهده گرفته اند.
- اجزای مکانیکی: این بخش شامل مواردی مثل فن، تسمه، یاتاقان ها، بدنه، و پوشال هاست که با هم برای جابجایی هوا و تولید سرمایش تلاش می کنند.
- اجزای الکتریکی: بخش هایی مثل موتور، پمپ آب، جعبه تقسیم و کلیدهای کنترلی که نقش مهمی در روشن، خاموش و تنظیم عملکرد کولر دارند.
شناخت اجزای کولر آبی نه تنها در تعمیر و نگهداری به شما کمک می کند، بلکه هنگام خرید یا تعویض قطعات هم کارتان را راحت تر خواهد کرد.
اجزای مکانیکی کولر آبی
بدنه کولر آبی
بدنه به عنوان اسکلت و یکی از اجزای اصلی کولر، اولین جزئی است که با آن مواجه می شویم. معمولاً از فلز گالوانیزه یا استیل ساخته می شود تا در برابر زنگ زدگی مقاوم باشد، چرا که دائماً در معرض آب و رطوبت قرار دارد. در کولرهای جدیدتر، از پوشش های رنگی الکترواستاتیکی هم استفاده می شود تا عمر آن بیشتر شود.
ابعاد بدنه بسته به ظرفیت کولر متفاوت است، اما طراحی آن معمولاً به گونه ای است که هوا را از سه طرف مکش کرده و از یک طرف به داخل ساختمان هدایت می کند. دریچه های ورودی پوشال، درپوش بالایی، کف کولر و بدنه اصلی همه باید مرتب بررسی شوند تا نشتی نداشته باشند و جریان هوا مختل نشود.
پوشال ها و پدهای سلولزی
پوشال ها همان طور که از اسمشان پیداست، تکه های چوبی هستند که روی دیواره های داخلی کولر نصب می شوند. این پوشال ها با جذب آب، سطحی خنک برای عبور هوا فراهم می کنند. وقتی هوا از روی این پوشال های خیس عبور می کند، تبخیر آب باعث خنک شدن هوا می شود.
پدهای سلولزی مدل جدیدتری از پوشال هستند که با نظم و تراکم بالاتری طراحی شده اند و بازدهی بیشتری دارند. اگرچه گران ترند، اما دیرتر خراب می شوند و نیاز کمتری به تعویض دارند. تعویض به موقع پوشال یا پدها اهمیت زیادی دارد، چون پوشال های کهنه مانع جریان هوا شده و حتی باعث بوی نامطبوع در خانه می شوند.
فن یا پروانه کولر
فن در دل کولر نشسته و وظیفه اش این است که هوای خنک را به داخل کانال هدایت کند. این فن معمولاً از نوع سانتریفیوژ (گریز از مرکز) است که با چرخش، هوا را از کناره ها مکیده و از خروجی کولر به بیرون هدایت می کند.
جنس فن معمولاً فلزی یا پلاستیکی مقاوم است. تراز بودن فن و نداشتن لرزش از نکات حیاتی است، چون هرگونه عدم تعادل ممکن است باعث سر و صدای زیاد، آسیب به یاتاقان ها یا حتی سوختن موتور شود.
تسمه و پولی
تسمه در کولر آبی مانند زنجیر دوچرخه است؛ نیروی موتور را به فن منتقل می کند. اگر تسمه زیادی شل یا سفت باشد، عملکرد فن مختل می شود. شل بودن باعث سر خوردن و بی حرکت ماندن فن می شود و سفت بودن باعث فشار به موتور و احتمال سوختگی آن خواهد شد.
پولی (قرقره) هم قطعه ای است که تسمه روی آن می افتد و معمولاً روی محور موتور و فن نصب می شود. بهتر است هر فصل قبل از روشن کردن کولر، تسمه را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید.
یاتاقان ها
یاتاقان ها مثل زانوهای فن هستند! به فن کمک می کنند نرم و روان بچرخد. اگر یاتاقان ها خراب شوند، صداهای عجیب و غریب از کولر شنیده می شود و چرخش فن مختل می شود. معمولاً با روغن کاری منظم می توان عمر یاتاقان ها را افزایش داد، ولی در صورت خرابی باید تعویض شوند.
یاتاقان های سالم لرزش ندارند و فن را کاملاً تراز نگه می دارند. اگر احساس می کنید کولر تکان می خورد یا صدای تیز فلزی از آن بیرون می آید، یکی از احتمالات قوی خرابی یاتاقان است.
اجزای الکتریکی کولر آبی
موتور کولر آبی
موتور، قلب تپنده ی کولر آبی است. این قطعه مهم وظیفه دارد فن را بچرخاند تا هوای خنک وارد خانه شود. بیشتر موتورهای کولرهای آبی دو دور هستند: دور کم برای شب ها یا هوای خنک، و دور تند برای ظهرهای داغ تابستان.
سرویس و تعمیر موتور کولر آبی در تهران
موتور کولر معمولاً ۱/۲ یا ۳/۴ اسب بخار قدرت دارد، بسته به حجم کولر. اگر کولرتان به کندی کار می کند یا به سختی روشن می شود، ممکن است موتور ضعیف شده باشد. بوی سوختگی، داغ شدن بیش از حد و صدای غیرعادی از دیگر نشانه های خرابی موتور هستند.
از نکات مهم نگهداری موتور این است که فیلتر گرد و غبار داشته باشد، و سیم کشی آن سالم و ایمن باشد. پیشنهاد می شود سالی یک بار موتور توسط تعمیرکار کولر آبی یا برقکار ساختمان حرفه ای سرویس و روغن کاری شود.
پمپ آب
پمپ آب یکی از اجزای کولر آبی است که وظیفه پمپاژ آب از کف کولر به سمت بالای پوشال ها را دارد. این کار باعث می شود پوشال ها خیس بمانند و بتوانند فرآیند خنک سازی هوا را انجام دهند.
پمپ آب معمولاً به صورت شناور عمل می کند؛ یعنی وقتی سطح آب بالا می آید، روشن شده و شروع به کار می کند. علائم خرابی پمپ شامل نرسیدن آب به پوشال ها، صدای خراش یا گیر کردن پروانه داخلی، و داغ شدن بیش از حد است.
برای نگهداری بهتر، هر چند وقت یک بار توری پمپ را تمیز کنید تا مانع ورود رسوبات به داخل آن شوید. اگر پمپ شما قدیمی است، بهتر است مدل های جدید کم مصرف تر و با طول عمر بیشتر را جایگزین کنید.
جعبه تقسیم برق
جعبه تقسیم مثل مرکز کنترل کولر عمل می کند. این قطعه برق را به موتور، پمپ و کلیدها منتقل می کند. معمولاً جعبه تقسیم در قسمت بیرونی بدنه و در یک قاب پلاستیکی یا فلزی قرار دارد. داخل آن فیوز، سیم کشی و ترمینال هایی وجود دارد که برق را بین اجزا تقسیم می کنند.
هرگونه جرقه، بوی سوختگی یا سوختن فیوز می تواند نشانه مشکلی در جعبه تقسیم باشد. ایمنی در این بخش بسیار مهم است، چون با برق ۲۲۰ ولت سر و کار داریم. پیشنهاد می شود هرگز به صورت ناشیانه این بخش را دستکاری نکنید.
کلید و کابل های اتصال
کلید کولر همان چیزی است که از داخل خانه با آن کولر را روشن و خاموش می کنید. معمولاً دارای سه دکمه است: پمپ، موتور کند، و موتور تند. این کلید باید سالم، بدون اتصالی و به دور از رطوبت نصب شده باشد.
کابل هایی که از کلید به کولر می روند نیز باید کیفیت خوبی داشته باشند. استفاده از سیم های مرغوب با عایق مناسب، هم ایمنی را بالا می برد و هم عملکرد کولر را پایدار نگه می دارد. هرگونه اتصالی، قطع و وصلی یا جرقه زدن را باید فوراً پیگیری و رفع کرد.
نگهداری و سرویس دوره ای کولر آبی
یکی از مهم ترین دلایل عملکرد ضعیف کولرها، بی توجهی به سرویس و نگهداری سالیانه است. کولر آبی باید هر سال قبل از شروع فصل گرما کاملاً بررسی و سرویس شود.
سرویس و تعمیر کولر آبی در تهران
چک لیست نگهداری کولر:
- تعویض پوشال ها: هر سال، حتماً پوشال ها را عوض کنید.
- تمیز کردن کف کولر: رسوبات و جرم ها را از کف کولر پاک کنید تا به پمپ و بدنه آسیب نزنند.
- بررسی موتور و روغن کاری یاتاقان ها: صدای غیرعادی را جدی بگیرید.
- تنظیم تسمه: شل یا سفت بودن تسمه، عملکرد فن را مختل می کند.
- بررسی پمپ آب: مطمئن شوید که پمپ بدون مانع کار می کند.
- بازرسی سیم کشی: هرگونه خوردگی یا قطع شدگی را رفع کنید.
سرویس منظم کولر نه تنها باعث کاهش مصرف برق می شود، بلکه از خرابی های پرهزینه در آینده جلوگیری می کند.
نکات ایمنی در استفاده از کولر آبی
استفاده از کولر آبی اگرچه ساده به نظر می رسد، اما رعایت چند نکته ایمنی می تواند جلوی حوادث ناگوار را بگیرد:
- قطع برق هنگام تعمیرات: همیشه قبل از دستکاری کولر، برق را از کلید اصلی قطع کنید.
- عدم نصب در محل های مرطوب: جعبه تقسیم و کلیدها نباید در معرض باران یا آب قرار گیرند.
- پوشاندن موتور با قاب محافظ: برای جلوگیری از ورود آب یا گرد و غبار به موتور.
- استفاده از سیم های استاندارد: استفاده از کابل های غیراستاندارد می تواند منجر به آتش سوزی شود.
نصب صحیح کولر نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. کولر باید روی پایه ی مستحکم نصب شده باشد و شیب مناسبی داشته باشد تا آب به درستی در کف جمع شود و از خروجی خارج نشود.
مشکلات رایج اجزای کولر آبی و راه حل ها
هیچ دستگاهی بدون مشکل نیست. در مورد کولر آبی، برخی مشکلات رایج هستند و دانستن راه حل های آن ها می تواند خیلی مفید باشد:
- صداهای زیاد و غیرعادی
- علت: تراز نبودن فن، خرابی یاتاقان، شل شدن تسمه
- راه حل: بررسی و تنظیم قطعات مکانیکی، تعویض تسمه یا یاتاقان
- خنک نکردن کافی
- علت: پوشال کهنه، پمپ خراب، جریان هوای کم
- راه حل: تعویض پوشال، تعمیر یا تعویض پمپ، بررسی تسمه و فن
- نشتی آب از کف کولر
- علت: سوراخ شدن کف، گرفتگی خروجی آب
- راه حل: استفاده از چسب های مخصوص فلز، باز کردن خروجی آب
- روشن نشدن کولر
- علت: خرابی کلید، قطع بودن برق، سوختن موتور یا پمپ
- راه حل: بررسی اتصال برق، تعویض قطعه معیوب